Tου Φώτη Βακιρτζηδέλη
Γιώργος Ραΐλης. Μια ξεχωριστή προσωπικότητα που με εντυπωσίασε από την πρώτη στιγμή που τον γνώρισα. Η έμφυτη ευγένεια, η δομημένη σκέψη του και ο ξεκάθαρος λόγος είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του. Με σπουδές Οικονομολόγου αλλά με πάθος για την ιστορία μπήκε ξαφνικά στην ζωή μας με ένα βιβλίο

που λέει τα πράγματα με το όνομα τους και βάζει στην θέση τους πολλά πράγματα από την περίοδο του εμφυλίου.

“Όταν η Παναγία συνάντησε την μάνα του Ιούδα” ο τίτλος του και τόσο η λογοτεχνική πλοκή του όσο και τα πραγματικά στοιχεία που αποτυπώνονται στις σελίδες του το κάνουν ένα από τα βιβλία που δεν πρέπει να λείπει από καμιά βιβλιοθήκη όσων θέλουν να έχουν μια άποψη που στέκεται όρθια χωρίς να γέρνει αριστερά ή δεξιά. Με αυστηρή ουδετερότητα και σκληρές αλήθειες αποτυπώνεται η προσπάθειά του να διερευνηθεί ο ανθρώπινος παράγοντας και τα πάθη που διαμόρφωσαν τα ιστορικά γεγονότα την περίοδο του Εμφυλίου.
Μένει στην Λάρισα – εκτός από τα διαστήματα που βρέθηκε σε διάφορα μέρη του κόσμου για σπουδές ή επαγγελματικά – και έχει ασχοληθεί ενεργά για πολλά χρόνια με τον Εθελοντισμό σαν Εθελοντής του Ερυθρού Σταυρού και τ. μέλος του Περιφερειακού Τμήματος Λάρισας ενώ αξιόλογη ήταν και η θητεία του στους “Γιατρούς του κόσμου”. Στην καθημερινότητα του ο Γιώργος Ραΐλης, μαζί με την σύζυγο του Έλενα, αφιερώνουν πολύ χρόνο στους δυο γιούς τους, τον Λάμπρο και τον Λουκά.    
Του ζήτησα να κάνουμε αυτή την συνέντευξη γιατί διαβάζοντας το βιβλίο “Όταν η Παναγία συνάντησε την μάνα του Ιούδα” κατάλαβα ότι είχα να κάνω με έναν ξεχωριστό άνθρωπο. Είχαμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση στο ραδιοφωνικό μαγκαζίνο “Σενάριο χωρίς πλοκή”, στον sportnews901 την οποία συνεχίσαμε σήμερα και  έτσι βγήκε η συνέντευξη που ακολουθεί:

- Το πρώτο βιβλίο , η πρώτη σου επαφή με τους αναγνώστες έχει ως θέμα την περίοδο του εμφυλίου!  Ένα θέμα ταμπού που όμως τόλμησες να αγγίξεις. Τι σε οδήγησε στο να ασχοληθείς με αυτό;
 -Όταν ξεκίνησα την έρευνα για την περίοδο δεν είχα σκοπό να γράψω κανένα βιβλίο. Το πάθος για την ιστορία και τη μελέτη με οδήγησαν στο πρώτο στάδιο της έρευνας  για αυτό που αναφέρατε ως θέμα ταμπού. Και άρχισα να ανακαλύπτω πράγματα τα οποία με εξέπληξαν για τα οποία για να βεβαιωθώ έπρεπε να ψάξω πιο βαθιά. Ψάχνοντας διαπίστωσα ότι αυτά τα ιστορικά γεγονότα , αυτές οι ιστορικές μαρτυρίες δεν είχαν αποσιωπηθεί τυχαία, δεν ξεθώριασαν από το χρόνο. Στην Ελλάδα ξέρετε πάντα φταίνε οι άλλοι, οι ξένοι. Για τη Μικρασιατική καταστροφή οι ξένοι, για τον εμφύλιο πάλι οι ξένοι. Εμείς καλύπτουμε τις ατομικές ευθύνες πίσω από τις συλλογικές. Οι γραφές όπως ξέρετε λένε ότι ο άνθρωπος εκδιώχθηκε από τον παράδεισο επειδή έφαγε τον καρπό από το δέντρο της γνώσης. Εγώ έφυγα από τον παράδεισο της απάθειας και της γαλήνης και ήθελα πλέον να μιλήσω. Και ακούω από τους αναγνώστες του βιβλίου ότι είδαν πλέον διαφορετικά κάποια πράγματα, αναθεώρησαν πολλά γιατί δεν τα ήξεραν.  Έτσι, για να γυρίσω στο ερώτημα,  προέκυψε η συγγραφή. Όχι για να προκαλέσω, να κάνω εντύπωση, να διχάσω, αλλά για να μάθω. Ήθελα να μάθω, να συγκεντρώσω πληροφορίες και να έχω απόψεις από όλες τις πλευρές. Οι επιστημονικές μελέτες και η ενδελεχή  παράθεση ντοκουμέντων και ημερομηνιών με κούραζε σαν αναγνώστη. Ήθελα κάτι πιο απλό. Να γράψω ένα βιβλίο που θα διαβαστεί, όχι ένα επιστημονικό εγχειρίδιο που θα κοσμεί μόνο επιστημονικές βιβλιοθήκες.

-Εκτός από τη μυθοπλασία στο βιβλίο σου υπάρχουν πολλά στοιχεία της πραγματικής κατάστασης που επικρατούσε τότε. Πόσο εύκολο ήταν να συγκεντρωθούν αυτά τα στοιχεία και πόσο χρόνο σου πήρε;
-Χρονικά η έρευνα διήρκησε περίπου 10 χρόνια, αλλά η κύρια δυσκολία δεν ήταν τόσο στην ποσοτική συγκέντρωση στοιχείων όσο στη διασταύρωση- εξακρίβωση των στοιχείων. Ψάχνοντας να βρω υλικό για να σχηματίσω γνώμη, διάβασα το πρώτο μου βιβλίο, η αρχική γνώμη  ανατράπηκε από το αμέσως επόμενο βιβλίο κ.ο.κ. Κάθε πλευρά έβγαζε και από ένα βιβλίο, γύριζε μία ταινία και κάθε φορά εστίαζε και σε μία διαφορετική πτυχή και αυτό επηρέαζε την άποψή μου. Πότε οι πατριώτες γινόταν προδότες και πότε οι προδότες πατριώτες, ανάλογα το συγγραφέα ή τον σεναριογράφο/σκηνοθέτη. Από όλους όσους προσπάθησα να μιλήσω, κατάλαβα ότι βασίζονται στα οικογενειακά τους βιώματα: ποια παράταξη κυνήγησε –βασάνισε- σκότωσε τον παππού τους. Ξέρετε η αστυνομία όταν γίνεται ένα γεγονός είτε κλοπή είτε φόνος είτε οτιδήποτε, καλεί αρκετούς μάρτυρες και τους κάνει τις ίδιες ερωτήσεις. Γιατί έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά ότι το ίδιο γεγονός οι ίδιοι μάρτυρες το αντιλαμβάνονται διαφορετικά και δίνουν διαφορετική υπόσταση. Για αυτό έψαξα πολύ. Δεν μπορούσα να καταλάβω αν ξαφνικά ένα πρωί του Δεκέμβρη του 1944 πιάσαμε ως Έλληνες τα όπλα για αν αλληλοεξοντωθούμε ΜΕ ΜΑΝΙΑ και αν ξαφνικά λίγο αργότερα το 1946 άρχισε αδερφός να κυνηγάει αδερφό για τέσσερα χρόνια. Και το κυριότερο: μετά το 1949 έσβησαν αυτά τα πάθη; Τελευταία πολλοί επαναφέρουν συνθήματα της εποχής είτε από άγνοια είτε από δόλο. Για να τα υιοθετήσει ή να απορρίψει κάποιος πρέπει να γνωρίζει τη σημασία τους. Έτσι, ο χρονικός ορίζοντας του βιβλίου δεν καλύπτει μόνο συγκεκριμένα γεγονότα, δεν μένει στα Δεκεμβριανά, δεν μένει στην περίοδο του 1946-1949. Πηγαίνει πίσω χρονικά και συνεχίζει μετά το 1949.

-Σ’ ένα αδελφοκτόνο πόλεμο που χύθηκε πολύ αίμα εκτός από τις ιδεολογικές διαφορές πιστεύεις ότι αναμείχτηκαν και προσωπικά μίση ή πάθη που καλύφθηκαν από τις ιδεολογίες, ειδικά στην επαρχία;
-Ασφαλώς, δεν υπάρχει αμφιβολία επί τούτου. Ξέρετε μία από τις ερωτήσεις που μου έκαναν και μία από τις αμφιβολίες που υπήρχαν για το έργο μου είναι ότι εφόσον έχουν γραφτεί χιλιάδες σελίδες και έχουν γυριστεί δεκάδες ταινίες, τι νόημα έχει ακόμα ένα βιβλίο για τον εμφύλιο, τι καινούριο έχει να προσφέρει; Σε αντίθεση με μελέτες και ερωτικές ιστορίες άλλων βιβλίων, το δικό μου το βιβλίο εστιάζει στην πραγματική ζωή στην επαρχία. μέσα από τη ζωή των κατοίκων ενός ορεινού χωριού, ενός οποιοδήποτε Ελληνικού χωριού. Πρωταγωνιστούν όλοι οι κάτοικοι και εκπρόσωποι του χωριού. Με τις συμπάθειες και αντιπάθειες που είχαν πριν τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο,  ο αναγνώστης δεν θα ζήσει απλά τα γεγονότα της εποχής 1932-1990. Δεν ξύπνησαν ένα πρωί και άρχισε ο ένας να κυνηγάει τον άλλο. Όμως το πιο σημαντικό στοιχείο του βιβλίου: όλα συμβαίνουν στον ενεστώτα χρόνο, ο αναγνώστης θα αντιμετωπίσει πολλά διλήμματα. Μην ξεχνάμε ότι πριν περίπου 30 χρόνια την περίοδο που εξετάζουμε, είχαμε ακόμα ένα μεγάλο εθνικό διχασμό, ακολούθησε η καταστροφή του μικρασιατικού ελληνισμού, ακολούθησαν διάφορα κινήματα, αποτάξεις, εξορίες κλπ Εστιάζουν στις διώξεις των κομμουνιστών, ενώ η πραγματικότητα είναι ότι όλοι κυνηγούσαν όλους: οι βασιλικοί τους Βενιζελικούς και το αντίστροφο, και όλοι μαζί τους κομμουνιστές και το αντίστροφο. Αυτά δεν μπορούσαν να ξεχαστούν εύκολα. Θα δει ο αναγνώστης ότι υπήρχε καχυποψία ακόμα και για τους λόγους που κάποιος έκανε αντίσταση, αλλά και για τους τρόπους που επέλεγε να αντισταθεί. Η Ελλάδα συνεχώς μετράει κινήματα και οργανώσεις. Όμως εκτός της πιο διαδεδομένης μορφής αντίστασης της εξόδου στο βουνό, η επιβίωση στις πόλεις και στα χωριά από τους εναπομείναντες δεν σήμαινε συνεργασία με τον εχθρό. Πρέπει να μιλήσουμε και για αυτό κάποια στιγμή. Ας σταματήσουν κάποιοι να έχουν την αποκλειστική αντιπροσωπεία της αντίστασης.

-Σε κάθε εμφύλιο σχεδόν όλοι τάσσονται με τη μια από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Εσύ κρατάς ίσες αποστάσεις και εκτός από τα θετικά αναφέρεσαι και στα αρνητικά και των δύο των πλευρών. Αυτό δεν έφερε αντιδράσεις ή δεν σου δημιούργησε πρόβλημα;
-Δεν ξέρω αν έχω καταφέρει να κρατήσω ίσες αποστάσεις αλλά είναι κοινή αποδοχή ότι αναφέρω τα αρνητικά και των δύο των πλευρών.  Ο αναγνώστης θα δει ότι είτε την πρακτική τη έλεγαν παιδοφύλαγμα είτε την  έλεγαν παιδομάζωμα, η ουσία είναι ότι χιλιάδες παιδιά χωρίστηκαν από τους γονείς τους με τη βία. Αυτό φυσικά και έφερε αντιδράσεις. Πάρα πολλές, που πραγματικά δεν περίμενα, Θα μπορούσα να αναφέρω πολλά παραδείγματα αλλά θα το αποφύγω όχι για από φόβο – ποιο φόβο εξάλλου όταν έχει καταφέρει να  εκδοθεί -  αλλά για την αποφυγή δημιουργίας εντυπώσεων. Το βιβλίο θέλει να πουλήσει και όχι να πουληθεί. Καλώ τους ακροατές σας σε μία πραγματικά ενδιαφέρουσα παρουσίαση, να την παρακολουθήσουν και ας βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του.

-Βρήκες εύκολα εκδοτικό οίκο να το αναλάβει; Ιδιαίτερα με θεματολογία τον εμφύλιο…
-Δεν ξέρω πώς δείχνει ένα πικρό χαμόγελο, αλλά αν μπορούσαν οι αναγνώστες σας να με έβλεπαν θα καταλάβαινα ακριβώς πως είναι το πικρό χαμόγελο.  Αν δεν προέρχεσαι από το συγγραφικό χώρο ή δεν έχεις κάποιο γνωστό όνομα είναι πολύ δύσκολο όχι απλά να βρεις το δρόμο, αλλά να ανοίξεις έστω ένα μονοπάτι. Το πρώτο θέμα που αντιμετώπισα  είναι ότι το θέμα μου δεν θα είναι εμπορικό για ευνόητους λόγους. Πρώτο εμπόδιο. Δεύτερο εμπόδιο η ιστορική καταγραφή γεγονότων. Υπήρξε εκδοτικός οίκος όπου το βιβλίο εξετάστηκε από τρεις διαφορετικούς επιστήμονες ώστε να βεβαιωθεί η εγκυρότητα των γεγονότων, για να με πληροφορήσουν τελικά υπό μορφή εμπιστευτικότητας ότι δεν θα προβούν σε έκδοση από το φόβο αντιδράσεων. Το βιβλίο δεν μιλάει με υπονοούμενα, μιλάει με ονοματεπώνυμα σε αρκετά σημεία.

-Όταν η Παναγία συνάντησε τη μάνα του Ιούδα. Πώς προέκυψε ο τίτλος;
-Ο τίτλος έχει εμπνευστεί από μία Αγιορείτικη ιστορία, η οποία παρατίθεται μέσα στο βιβλίο. Το μεγαλύτερο  πρόβλημα το αντιμετώπισα όχι τόσο κατά τη συγγραφή αλλά με την ολοκλήρωση του βιβλίου κι συγκεκριμένα όταν μου ζητούσαν να κατατάξω το βιβλίο σε μία  κατηγορία. Στο βιβλίο εκτός από τα ιστορικά γεγονότα ο αναγνώστης θα βρεθεί αντιμέτωπος με διάφορα ηθικά  διλλήματα αλλά και αλληγορικά μηνύματα. Ο αναγνώστης θα μάθει και την άλλη πλευρά, θα μάθει π.χ. την ιστορία  του Αντώνη.  Στο βιβλίο θα έχουμε συνάντηση των δύο μανάδων, με ένα ρεαλιστικό  τέλος.  Φιλοδοξώ να καταφέρω να προβληματίσω με την αλληγορία.  Η ευκολία με την οποία  χαρακτηρίζουμε τους άλλους προδότες μας κάνει  διχαζόμαστε. Για παράδειγμα βλέπετε με πόσο μεγάλη ευκολία, αυτά τα χρόνια της κρίσης που ζούμε, πολύ πιο εύκολα σε σχέση με αυτά που βίωναν την περίοδο εκείνη, μιλάμε για προδότες κλπ.

-Πιστεύεις ότι θα μπορούσε αυτό το βιβλίο να γίνει ταινία; Αν ναι θα ήθελες κάτι τέτοιο;
-Επιτρέψτε μου να επιφυλαχθώ να απαντήσω ώστε να έχουμε μία αφορμή να συζητήσουμε πάλι στο μέλλον. Στο μόνο που θα ήθελα να τοποθετηθώ είναι στην αντίθεσή μου σε αρνητικές στάσεις με επίφαση τον πολιτισμό. Όταν έχουν μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη τραγωδίες, αλλά και έργα κλασσικής παιδείας δεν θα μπορούσε ο όποιος Ραΐλης να πει ότι δεν θέλει το έργο του να μεταφερθεί στην οθόνη από φόβο απώλειας/ μη πιστής απόδοσης  συναισθημάτων. Κάποιες φορές είναι πιο τίμιο να λέμε ότι δεν το έχω σκεφτεί ή ότι δεν μου έχει γίνει πρόταση για κάτι.

-Και τώρα; Τι άλλο να περιμένουμε από το Γιώργο Ραΐλη;
-Άμεσα να περιμένετε μία εντυπωσιακή παρουσίαση, όχι ως προς την κοσμικότητά της αλλά ως προς το περιεχόμενό της. Δουλεύω με όλες μου  τις δυνάμεις ώστε να ανταποδώσω την τιμή της παρουσίας των καλεσμένων στην παρουσίαση, αποζημιώνοντάς τους με τροφή για σκέψη. Ευχαριστώ από καρδιάς τους υπευθύνους του Χατζηγιάννειου Κέντρου και το βιβλιοχαρτοπωλείο Άνεμος για τη στήριξη, και θα περιμένω με χαρά να σας υποδεχτώ το επόμενο Σάββατο.

-Διαβάζοντας τα βιογραφικά των ομιλητών, αναμένουμε με ημερίδα παρά μία τυπική  παρουσίαση του βιβλίου.
-Είναι μεγάλη τιμή να δεχτούν να παρουσιάσουν το βιβλίο μου οι συγκεκριμένοι διακεκριμένοι ομιλητές. Τιμή μου που τον συντονισμό θα έχει μία φίλη που βρεθήκαμε σε υπηρετούμε εθελοντικά  μαζί ανθρωπιστικά ιδεώδη, η κα Χριστίνα Ανδρέου, Μάλιστα, όπως θα δείτε, τον κύριο Παπαφλωράτο τον έχω ως βιβλιογραφική πηγή και έχω την ιδιαίτερη τιμή και χαρά να παρουσιάσει το έργο μου. Ο στρατηγός κύριος Μπολώσης είναι πολυγραφότατος και εκτός της επαγγελματικής καριέρας έχει να επιδείξει μία βαθειά εμπειρία σε θέμα ιστορίας.

-Υπήρξαν άνθρωποι που σε βοήθησαν ή σου συμπαραστάθηκαν κατά τη διάρκεια της συγγραφής του βιβλίου;
-Ασφαλώς, είναι οι άνθρωποι που έχοντας ζήσει τα χειρότερά μου, τους αξίζει να μετέχουν και στα καλύτερα: η οικογένεια μου και . Και οι δύο άνθρωποι που τις όποιες ώρες ματαιοδοξώ με βοηθούν να επανέλθω αλλάζοντας πάνες ή παίζοντας τους σουπερ ήρωες.

-Και στο μέλλον;
-Θα δούμε. Σίγουρα όχι στασιμότητα….

Εγώ το μόνο που έχω να πω είναι: Γιώργο συνέχισε να σκέφτεσαι, να προβληματίζεσαι και να γράφεις έργα σαν αυτό  γιατί τα έχει ανάγκη ο πολύπαθος λαός μας.