Του Δημήτρη Ζιώγα
Έχω την – καλή ή κακή αν θέλετε – συνήθεια να παρατηρώ τους ανθρώπους
γύρω μου και ιδιαίτερα τις συμπεριφορές τους. Όντας, θεωρώ, ευαίσθητος άνθρωπος δυσκολεύομαι να πιστέψω αυτά που καθημερινά διαδραματίζονται γύρω μου. Η επαφή μου με τους ανθρώπους – η απλή καθημερινή επαφή – έχει δυσκολέψει πολύ – πάρα πολύ. Σήμερα το πρωί ζήτησα από ένα κύριο σε μια δημόσια υπηρεσία της πόλης μας, πολύ ευγενικά, αν μπορεί να καταλάβει το επείγον του αιτήματος μου και να το διεκπεραιώσει το δυνατό συντομότερα. Μου απάντησε ότι δε βρίσκεται εδώ για να καταλαβαίνει τη θέση του καθενός.
Αμέσως στο μυαλό μου ήρθε η Αγγλική λέξη “empathy” που ενώ προέρχεται από την Ελληνική λέξη «εμπάθεια» - εν + πάθος δεν έχει καμία σχέση με τον ορισμό της λέξης στα Ελληνικά που σημαίνει: «έντονα αρνητικά συναισθήματα, εχθρότητα, πάθος εναντίον κάποιου» αλλά αντίθετα μεταφράζεται ως ενσυναίσθηση ή συναισθηματική ταύτιση και με απλά λόγια κατανόηση της θέσης, του συναισθήματος, των σκέψεων ή της κατάστασης κάποιου άλλου.
Κάποιοι λανθασμένα μπορεί να πιστεύουν ότι η ενσυναίσθηση μας καλεί να γίνουμε εξαιρετικά καλοί, άψογοι ή να χάσουμε την ακεραιότητα της ύπαρξής μας. Αυτό είναι λάθος. Η ενσυναίσθηση μας παρακινεί να κάνουμε ένα μικρό βήμα ώστε να μπορέσουμε να μπούμε στη θέση του άλλου χωρίς όμως να υπερβούμε τις παραμέτρους της δικής μας ύπαρξης. Αν μάθουμε να ακούμε με ενσυναίσθηση και αρχίσουμε να αντιδρούμε με τρόπο που να αναπτύσσει την αμοιβαία κατανόηση και εμπιστοσύνη έχουμε κάνει το μισό δρόμο.
Τα πεδία εφαρμογής της ενσυναίσθησης είναι πραγματικά άπειρα: Οι σχέσεις μεταξύ των ζευγαριών, γονέων και παιδιών, παιδιών και δασκάλων αλλά ακόμη και οι διαπροσωπικές και οι επαγγελματικές μας σχέσεις πρέπει να βασίζονται στην ενσυναίσθηση. Δώστε μου μόνο μια στιγμή και σκεφθείτε. Αναλογιστείτε τη διαφορά που θα είχε κάνει η εφαρμογή της ενσυναίσθησης στην καθημερινότητά σας. Ένα χαμόγελο το πρωί, μια καλημέρα λίγο αργότερα, ένα λεπτό παραπάνω αφιερωμένο σε κάποιον που πραγματικά αντιμετωπίζει μια δύσκολη κατάσταση και όλα αλλάζουν. O Leo Buscaglia, καθηγητής και συγγραφέας, έγραψε ότι: «Πολύ συχνά υποβαθμίζουμε τη δύναμη ενός αγγίγματος, ενός χαμόγελου, μιας ευγενικής λέξης, ενός αυτιού που είναι πρόθυμο να ακούσει, μιας ειλικρινής φιλοφρόνησης, ή της πιο μικρής πράξης φροντίδας, όλων αυτών που έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τη ζωή ενός ανθρώπου».
Μπορούν άραγε αυτά τα μικρά και ασήμαντα να αλλάξουν τη ζωή μας; Πιστεύω με βεβαιότητα πως ΝΑΙ. Αναλογιστείτε την περίπτωση του Βαγγέλη Γιακουμάκη και πείτε μου τι θα είχε συμβεί (ή μάλλον τι δε θα είχε συμβεί) αν είχε βρεθεί ένας ΑΝΘΡΩΠΟΣ να ακούσει αυτό το νέο άνδρα. Να καθίσει δίπλα του και απλά να τον ακούσει. Να προσπαθήσει για ένα λεπτό να δει τον κόσμο με τα δικά του μάτια και να τον βοηθήσει πραγματικά. Να λοιπόν από που πηγάζει το πρόβλημα του σχολικού εκφοβισμού (bullying) αλλά ιδού και η λύση του. Η απουσία ενσυναίσθησης το δημιουργεί, η παρουσία της το λύνει.
Αναρωτιέμαι λοιπόν αν (και) αυτό που μας λείπει σε αυτή τη χώρα είναι η ενσυναίσθηση. Πιστεύω ότι ακράδαντα ότι (πρέπει να) είναι το πιο απαραίτητο χαρακτηριστικό του πολιτισμού μας. Σε αυτή τη σύγχρονη λαίλαπα ίσως να είναι η λέξη που από καιρό ψάχνουμε.
O Δημήτρης Ζιώγας είναι Διευθυντής σπουδών του genius Language Center
