(Μέρος Ι: Περιγραφή της κατάστασης) Του καθηγητή Αγγλικών Δημήτρη Ζιώγα

Στο πρώτο μέρος της έρευνας μας για τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης στους έφηβους αλλά και στα μικρότερα παιδιά αναλύουμε τις επιπτώσεις της κρίσης σε 3 επίπεδα:

α. στην οικογένεια
β. στο εκπαιδευτικό μας σύστημα
γ. στο ίδιο το παιδί
Η οικογένεια
Είναι αναντίρρητο γεγονός ότι η κρίση έχει επηρεάσει βαθύτατα τόσο την νοητική όσο και την ψυχολογική αλλά και σωματική κατάσταση των γονέων. Σε μια χώρα όπου το 1/3 των γονέων είναι άνεργοι και τα υπόλοιπα 2/3 μοχθούν καθημερινά για να καλύψουν τις βιοτικές τους ανάγκες είναι φανερό ότι το περιβάλλον μέσα στο σπίτι δεν είναι το καλύτερο δυνατό. Αναπόφευκτα, λόγω των οικονομικών δυσκολιών, η σχέση του ζευγαριού κλονίζεται με άμεση συνέπεια το περιβάλλον του σπιτιού να είναι δυσάρεστο για τα παιδιά. Φανταστείτε την εικόνα (αν και νομίζω ότι πολλοί από εμάς τη βιώνουμε) ενός γονέα άνεργου, απογοητευμένου και φυσικά υπερβολικά αγχωμένου με το βάρος των οικογενειακών υποχρεώσεων να βαραίνει τις πλάτες του να συζητά με τη σύζυγο του σε έντονο ύφος μπροστά στα παιδιά του για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Τα παιδιά καταλαβαίνουν τα πάντα. Η φράση "είναι μικρά και δεν καταλαβαίνουν" που συνήθως ακούγεται είναι πέρα ως πέρα λαθεμένη. "Είναι μικρά ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΧΑΖΑ" θα ανταπαντούσα. Όλα τα παραπάνω φορτίζουν την ατμόσφαιρα του σπιτιού αρνητικά. Οι γονείς απορροφημένοι από τα προβλήματά τους αφιερώνουν όλο και λιγότερο χρόνο στα παιδιά τους, γίνονται λιγότερο υποστηρικτικοί (αφού δεν ακούνε πια τα παιδιά τους) με αποτέλεσμα η σχέση γονέα και παιδιού να υποφέρει.
Το εκπαιδευτικό σύστημα
Οι μαθητές μας καθημερινά παραπονιούνται για το σχολείο τους. Για τη σχέση τους με τον τάδε καθηγητή ή τη δείνα καθηγήτρια. Ποιος θα μπορούσε όμως να ρίξει το φταίξιμο στον καθηγητή ή την καθηγήτρια; Άνθρωποι είναι κι αυτοί με τα δικά τους προβλήματα και ανάγκες. Η περιγραφή της παραπάνω οικογένειας θα μπορούσε να είναι ενός καθηγητή που έχοντας δεχθεί μειώσεις στο μισθό του μπαίνει στην τάξη του με χαμηλό ηθικό, ίσως και ελάχιστα προετοιμασμένος αλλά σίγουρα με πολλά προσωπικά, οικογενειακά και οικονομικά προβλήματα να βαραίνουν τη σκέψη του. (Μη μου πείτε τώρα ότι ο σωστός καθηγητής θα έπρεπε να τα αφήνει όλα αυτά πίσω του και να μπαίνει αναπόσπαστος στο μάθημά του. Θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί σας. Εγώ όμως περιγράφω το τι συμβαίνει όχι το ιδεατό). Άμεσος αποδέκτης της ψυχολογίας του: τα παιδιά ΜΑΣ.
Αν σ' αυτό προσθέσουμε τα χρόνια προβλήματα μιας εκπαίδευσης που μαστίζεται από την υποχρηματοδότηση και κάνουμε μια βόλτα στα σχολεία, για να δούμε το περιβάλλον μέσα στο οποίο τα παιδιά ΜΑΣ περνούν τη μισή τους ημέρα εύκολα θα καταλάβουμε γιατί τα επίπεδα του άγχους στην τάξη έχουν εκτοξευτεί σε δυσθεώρητα ύψη.
Το παιδί
Πως αντιδρά το παιδί ΜΑΣ σε όλα τα παραπάνω; Η σωματική του υγεία διαταράσσεται. Στις ημέρες μας όλα και περισσότερα παιδιά παραπονιούνται για πονοκεφάλους ή / και στομαχόπονους, εμφανή σημάδια εκδήλωσης αγχωτικής συμπεριφοράς. Η διανοητική τους υγεία κλονίζεται επίσης με αποτέλεσμα η συναισθηματική τους ανάπτυξη να υποφέρει επίσης. Οι γνωστικές τους ικανότητες επηρεάζονται στο μέγιστο βαθμό. Άλλωστε ποιος μπορεί να κατηγορήσει τα παιδιά που δε διαβάζουν όταν όλα αυτά συμβαίνουν γύρω τους; Τα παιδιά ως ευαίσθητοι δέκτες όλων αυτών των μηνυμάτων υιοθετούν μια απαισιόδοξη στάση απέναντι στη ζωή. ("Τι να το κάνουμε κύριε το πτυχίο αν δε μπορούμε να βρούμε δουλειά;" με ρώτησε προχθές κιόλας ένας πολύ καλός μου μαθητής). Η απαισιόδοξη αυτή άποψη έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη ενδιαφέροντος για μάθηση με άμεση συνέπεια την πτώση της απόδοσης του μαθητή και της σχολικής του επίδοσης (βαθμοί). Το τελευταίο ξεκινά ακόμη ένα φαύλο κύκλο αντιπαραθέσεων μέσα στην οικογένεια καθώς οι γονείς νιώθουν ένα ακόμη βάρος να πέφτει στις πλάτες τους. Βλέποντας μόνο το αποτέλεσμα και όχι τις αιτίες κατηγορούν το παιδί για αδιαφορία και μερικές φορές λένε ότι το παιδί τους δε προσπαθεί.
(- "Καλά (όνομα παιδιού), δε μας σκέφτεσαι καθόλου; Έχουμε τόσα προβλήματα..(ο μπαμπάς δεν έχει δουλειά, η μαμά τρέχει και δεν προλαβαίνει) κι εσύ δε διαβάζεις τα Αγγλικά σου; Θα τα σταματήσουμε...να το ξέρεις).
Η συμπεριφορά του παιδιού αλλάζει. Κλείνεται στον εαυτό του. Άλλωστε δεν έχει και χρήματα για να βγει έξω με τους φίλους του ή οι γονείς του δεν έχουν χρήματα να πάνε σ' ένα παιδότοπο (λες και οι πλατείες έχουν χάσει το νόημα τους).
Αυτή είναι η πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι μαθητές, μικροί και μεγαλύτεροι στις μέρες μας. Η αλήθεια είναι ότι όλοι μας ζούμε σε δύσκολους καιρούς. Στο 2ο μέρος της έρευνας αυτής θα επικεντρωθούμε περισσότερο στο τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να μπορέσουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους.

Συνεχίζεται...