Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024

Το Πάσχα, η έννοια της συγχώρεσης και ποιά η σχέση τους με την ψυχική υγεία;

Τι περνά από το μυαλό μας όταν ακούμε τη λέξη «συγχώρεση»; Πολλές είναι οι φορές που παρερμηνεύουμε ή παρεξηγούμε την έννοια της συγχώρεσης. Εξίσου συχνά αλλοιώνεται απ’ όσους προσπαθούν να την εφαρμόσουν, με αποτέλεσμα η εφαρμογή της να αποτελεί μια δύσκολη υπόθεση. Οι γιορτές του Πάσχα στο σύνολό τους και η κατανυκτικότητα της Μεγάλης Εβδομάδας, της εβδομάδας των Παθών προσφέρουν αρκετή τροφή για σκέψη και συνάμα για συναίσθημα ως προς την βίωση του σωματικού και ψυχικού πόνου, τη συγχώρεση εκείνου που τον προκάλεσε αλλά και του πώς νιώθει ο ίδιος ο παθών δίνοντας, εντέλει, ¨άφεση αμαρτιών¨.
Βιώνοντας το δράμα του Θεανθρώπου, είναι σαν να βρισκόμαστε θεατές σε μια τραγωδία όπου λαμβάνει χώρα η τελευταία πράξη της με τον κεντρικό ήρωα να αυτοθυσιάζεται και να δίνει τη συγχώρεση σε όσους τον πλήγωσαν και πρόδωσαν. Έπειτα επέρχεται η λύτρωση, ένα είδος κάθαρσης μέσα από την Ανάσταση Του. Μήπως και η συγχώρεση δεν είναι ένα είδος κάθαρσης; Από ό,τι κρατάμε εσωτερικά, μέσα μας και εξακολουθεί να μας πονά και φθείρει; Να λοιπόν γιατί η συγχώρεση έχει λυτρωτικό χαρακτήρα. Δίνοντας συγχώρεση αφήνουμε πίσω μας όλες εκείνες τις επιθυμίες και προσδοκίες που δεν εκπληρώθηκαν και βαίνουμε σε μια διαδικασία δημιουργίας νέων και καλύτερα δομημένων επιθυμιών και ονείρων.
Η συγχώρεση ορίζεται στο μυαλό πολλών ατόμων ως «άφεση αμαρτιών» ή «αυταπάρνηση και παραίτηση από κάθε προσωπική επιθυμία». Όταν κάποιος πληγώνεται από τη συμπεριφορά κάποιου αγαπημένου του προσώπου θεωρεί ότι προκειμένου να δώσει συγχωρέσει πρέπει να ξεχάσει το συμβάν ή να το προσπεράσει.
 Είναι, όμως, πράγματι αυτή η έννοια της συγχώρεσης, ή μήπως είναι απαραίτητος ο επαναπροσδιορισμός της; Στην πραγματικότητα ο ορισμός της συγχώρεσης προκύπτει από την ίδια την ετυμολογία της λέξης. Συν + χωρώ σημαίνει «δίνω χώρο». Δίνω χώρο στην σκέψη μου, στα συναισθήματα που γεννιούνται και ερμηνεύω μια συμπεριφορά με βάση τις δικές μου απόψεις αλλά δίνοντας χώρο και στις απόψεις των άλλων. Αυτό δεν έχει σαν επακόλουθο την αποδοχή της αντίθετης άποψης, αλλά της κατανόησης της.
Μελετώντας την ψυχολογική υπόσταση της συγχώρεσης γίνεται αντιληπτό πως η ενσυναίσθηση και κατανόηση του άλλου αποφέρει οφέλη για τον ίδιο τον εαυτό.
Η υπενθύμιση της αρνητικής εμπειρίας, η διαρκής ενασχόληση με αυτή και τα συναισθήματα που επιφέρει δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο με αποτέλεσμα τη διαιώνιση των αρνητικών συναισθημάτων και σκέψεων και την τοποθέτηση του εαυτού στο ρόλο του θύματος. Κατ΄ επέκταση, αυτός ο τρόπος σκέψης διαταράσσει την ψυχική υγεία και ηρεμία του ατόμου, αναπτύσσει και ενισχύει σκέψεις εκδίκησης και συνεπάγεται φόβο, άγχος, σκέψεις αναξιότητας καθώς και καταθλιπτικά συμπτώματα. Αντιθέτως, η διαδικασία της συγχώρεσης αποφορτίζει το άτομο από τον ψυχικό πόνο που βιώνει και σταδιακά απαλλάσσεται από τη συναισθηματική απειλή.
Συμπερασματικά, η έννοια της συγχώρεσης δεν προϋποθέτει την έλλειψη αξιοπρέπειας από μέρους του ατόμου που συγχωρεί, αλλά την αποφυγή της απολυτότητας και τον μη περιορισμό της σκέψης του στην προσωπική του άποψη. Στην ουσία της, η συγχώρεση δεν αποτελεί προϊόν  ψυχικής δύναμης του ατόμου, ούτε ένδειξη αλτρουϊσμού, αλλά επέρχεται ως αποτέλεσμα μίας απλής νοητικής επεξεργασίας και ερμηνείας του τραυματικού γεγονότος και της λειτουργικής διαχείρισης των ψυχολογικών αντιδράσεων που αυτό προκάλεσε στο άτομο. Πρόκειται για τη συνειδητοποίηση ότι αυτό που έγινε δεν δύναται να τροποποιηθεί. Ωστόσο, το άτομο έγκειται στο να προστατεύσει τον εαυτό του, μην επιτρέποντας πλέον στις παρεισφρητικές σκέψεις και στα συναισθήματά του να κυριεύσουν τον ψυχισμό του.
Η διαιώνιση των αρνητικών συναισθημάτων που σχετίζονται με το πρόσωπο που μας έβλαψε μόνο μειονεκτήματα μπορεί να αποφέρει βάλλοντας την ψυχική μας υγεία. Απεναντίας, η παραδοχή του ψυχικού πόνου μπορεί να βοηθήσει στην προσπάθεια υπέρβασης του δυσάρεστου γεγονότος. Αυτό αποτελεί φροντίδα και προστασία του εαυτού, καθώς και μία πολύ σημαντική απόφαση για τη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος.

1koyloypsoyzh3Κουλουψούζη Βασιλική
Ψυχολόγος Α.Π.Θ                            
Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Ειδικευμένη στην ειδική αγωγή